W pierwszej części swojej prozatorskiej trylogii - Komyszach - poznajemy głównego bohatera, Stasia Majewskiego, dwunastoletniego Polaka, żyjącego z rodzicami i dwiema starszymi siostrami w mieście Jejsk w Kraju Krasnojarskim nad Morzem Azowskim. Ojciec, pułkownik armii carskiej, a później oddziałów jednego z białych generałów, po wkroczeniu do miasta bolszewików ocaleje wyłącznie dzięki… wcześniejszemu uratowaniu życia jednemu z przywódców powstania czerwonych. Cała rodzina żyje w ciągłym zagrożeniu: rewizje, terror, prześladowania. Utrzymują się wyłącznie dzięki domowej produkcji papierosów, którymi przedwcześnie dojrzały Staś handluje gdzie się da. Jest sprytniejszy od innych chłopców, zarabia więc też lepiej od innych. Ma oddanego, trochę starszego przyjaciela, Ormianina Griszę Aszwajanca, brata krwi, trochę już bandytę, a po jakimś czasie także „narzeczoną” Szurę. Ulice wypełnione są takimi ni to dziećmi, ni to dorosłymi, gotowymi na kradzież, czasami zabójstwo, prostytucję. W małym stopniu dotyczy to młodego Polaka, wychowanego w tradycyjnej, katolickiej rodzinie. Ale i on, siłą rzeczy, coraz głębiej wchodzi w ten świat, w którym bieda i brak jakichkolwiek norm moralnych decydują o postępowaniu ludzi. Nadzieją na zmianę życia jest ucieczka rodziny przed władzą bolszewików. Pułkownik znajduje kontakt z przemytnikami, którzy za duże pieniądze gotowi są Majewskich i drugą polską rodzinę wywieźć z ogarniętego wojną kraju. Takie przynajmniej są deklaracje. Ale przemytnicy to tak naprawdę bandyci. Cała sprawa, dzięki kontaktom chłopca, wychodzi na jaw. Sytuacja staje się prawie bez wyjścia. Ratunkiem wydaje się opuszczenie Jejska przez rodzinę i ukrycie się w odległych o kilkadziesiąt kilometrów komyszach. Komysz, po turecku kamysz, oznacza trzcinę, sitowie, i właśnie bagna, trudno dostępne wyspy są miejscem, gdzie powstaje „republika”, w której nie rządzą ani czerwoni, ani biali, a organizacją życia zajmuje się Czarny Jegorka - bandyta, nie bojący się nikogo. Tam na dobre Staś wiąże się z Szurą, tam budują lepiankę, tam mają nadzieję sprowadzić rodzinę. Marzenia o przetrwaniu przerywa najazd zielonych - zbuntowanych chłopów, którzy walczą ze wszystkimi. Chłopiec, raniony, bliski śmierci, zostaje w szuwarach.