Istotną rolę w sentymentalnej opowieści z Nadbuża odgrywa graniczna rzeka, która niegdyś łączyła, a później rozdzieliła liczne rodziny z tego regionu. Przed 1939 rokiem mieszkańcy Terespola wielokrotnie ją przemierzali, zmierzając m.in. do pracy. Po 22 września 1939 r. nie było to już możliwe. Popularna w latach 70. minionego wieku piosenka „Samotny stoję nad Bugiem” trafiła nawet na indeks utworów zakazanych przez cenzurę. Wcześniej ludzie stawali na obu brzegach Bugu i przekrzykiwali szum wiatru a rzeka niosła ich słowa, tęsknoty i nadzieje na spotkania. Często nadzieje niemożliwe do spełnienia. Podczas jednej z wizyt w rodzinnym Terespolu Justyna Mazur Lipecka usłyszała od krewnej historię sprzed lat. Jej bohaterami byli młodzi wykształceni Warszawiacy – inżynier Stanisław Dzierżanowski i jego żona Emilia. Splotem okoliczności inżynier zatrudnił się do budowy domów w pobliskich Kobylanach, zaś para zamieszkała w wynajętym domu w Terespolu. Historia tych dwojga okazała się na tyle wciągająca, że autorka zdecydowała się napisać o niej powieść, wplatając w nią wiele sentymentalnych wątków. Powołanie inżyniera do wojska sprawiło, że jego żona przeszła piechotą do Brześcia, by szukać mieszkającej w tym mieście rodziny. Tam też na przedmieściu Wołynia zastał ją wybuch wojny. Po przegranej kampanii wrześniowej inżynier powrócił do Terespola i próbował odszukać kochającą żonę. Nie zastał jej w dawnym domu a kontakt był tym trudniejszy, że przebywał po jednej stronie rzeki a żona po drugiej należącej już do Związku Radzieckiego, który 17 września „upomniał się” przemocą o tereny zachodniej Białorusi. Bohaterom tej historii nie pozostało (w trudnych dla siebie czasach) nic innego, jak tęsknić i szukać sposobu ponownego spotkania. Wzruszająca opowieść stała się inspiracją do napisania powieści „Nad Bugiem”. Jej akcja rozpoczyna się wiosna 1939 roku w stolicy, by przenieść się potem do bliskich nam stron Terespola, Małaszewicz, Kobylan i Brześcia. Dzieje opisywanej pary potraktować można jako alegorię losów wielu ludzi, których rozdzieliła wojna. Po jej wybuchu wielokrotnie chodzili nad brzeg rzeki i tęsknie wypatrywali miasta, które bezpowrotnie utracili. Jest w tej powieści wiele wzruszających momentów, interesujących opisów podlaskich krajobrazów, obyczajów i atmosfery towarzyszącej mieszkańcom Nadbuża. Lipecka uważa, że powieść, jaka udało jej się stworzyć tkwiła w niej od lat i czekała cierpliwie na odkrycie. Zrealizowała ją autorka w wieku dojrzałym, już po stracie męża, kiedy lepiej i z większą wnikliwością mogła zrozumieć złożoność wydarzeń towarzyszących wybuchowi wojny. Swą książkę poświęciła bohaterskim obrońcom Twierdzy Brzeskiej z września 1939 roku, którzy na cztery dni zatrzymali niemiecką dywizję Guderiana aby walczące armie polskie mogły wycofać się na południe. Polecamy ja szczególnie młodym czytelnikom aby lepiej mogli poznać złożoną historię własnego regionu. Powieść Justyny Mazur Lipeckiej ze wszech miar zasługuje na uwagę czytelników w różnym wieku.